Vòng tua máy là một thuật ngữ rộng rãi trong lĩnh vực công nghiệp ô tô và các ngành liên quan. Nó đơn giản là số vòng quay mà trục khuỷu của động cơ hoàn thành trong một phút và thường được đo bằng đơn vị RPM (vòng/phút). Nếu bạn đang tìm hiểu về vòng tua máy và muốn có kiến thức chi tiết hơn về khái niệm này, bài viết này sẽ giải đáp mọi thắc mắc của bạn về “vòng tua máy là gì?” và chỉ số vòng tua máy nào là lý tưởng cho hoạt động ổn định của động cơ.
1. Vòng tua máy là gì?
Vòng tua máy ô tô đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến hiệu suất của xe và có liên quan chặt chẽ đến công suất và mô-men xoắn. Một cách đơn giản để giải thích, vòng tua máy đo số lần quay trong một phút, thường được đo bằng đơn vị RPM (vòng/phút), thông qua màn hình đồng hồ đo vòng tua máy trên bảng điều khiển kỹ thuật số, hay bảng taplo nằm trong khoang lái.
Vòng tua máy của ô tô thường có mối quan hệ nghịch với các cấp số trên xe và có mối quan hệ thuận với công suất, đạt giá trị cực đại thường từ 5.000 đến 7.000 vòng/phút. Mỗi cấp số của xe thường có giá trị vòng tua máy lý tưởng khác nhau.
Khi vòng tua máy tăng cao, công suất động cơ tăng lên và tốc độ di chuyển của xe cũng tăng nhanh chóng. Tuy nhiên, việc tiêu thụ nhiên liệu cũng tăng lên và âm thanh từ động cơ trong quá trình vận hành cũng trở nên ồn ào hơn. Động cơ hoạt động mạnh mẽ hơn cũng tạo ra tiếng ồn lớn. Nếu động cơ hoạt động gần ngưỡng quá tải, âm thanh phát ra sẽ rất lớn.
2. Đặc điểm vòng tua máy ô tô
2.1 Số xe càng nhỏ thì vòng tua máy càng cao
Vòng tua máy của ô tô sẽ có tỷ lệ nghịch với các cấp số trên xe. Điều này là do khi ở các số nhỏ (cần tạo đà), xe đòi hỏi lực kéo lớn, đồng nghĩa với việc trục khuỷu phải quay nhiều hơn. Ngược lại, khi đến các số lớn, lực kéo cần thiết giảm dần (xe đã có đà), dẫn đến việc vòng tua máy giảm theo tỉ lệ. Do đó, vòng tua máy thường đạt mức cao nhất ở số 1, giảm dần khi xe chuyển sang số 2, và tiếp tục giảm dần theo các cấp số tiếp theo như số 3, số 4, số 5…
2.2 Xe càng tăng tốc thì vòng tua máy càng cao
Khi người lái đạp ga để tăng tốc, vòng tua máy sẽ tăng theo tốc độ của xe. Điều này xảy ra vì để đáp ứng nhu cầu tốc độ của người lái, trục khuỷu động cơ phải quay nhiều vòng hơn. Nói một cách khác, vòng tua máy có mối liên hệ thuận lợi với tốc độ.
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp vòng tua máy cao nhưng tốc độ lại chậm, và điều này xuất phát từ đặc điểm đầu tiên. Khi xe ở số nhỏ và di chuyển chậm, vòng tua máy có thể duy trì ở mức cao. Hiện tượng này thường xảy ra khi xe tải nặng hoặc khi đang vượt đèo, đang ở số 1, số 2 hoặc chế độ số thấp L (đối với xe có hộp số tự động).
2.3 Vòng tua máy càng cao thì động cơ xe càng ồn
Điều này là rất dễ hiểu, bởi khi động cơ hoạt động mạnh mẽ, trục khuỷu quay nhanh hơn để tạo ra nhiều vòng quay, và điều này thường đi kèm với âm thanh động cơ lớn. Khi động cơ hoạt động ở gần ngưỡng quá tải, tiếng gầm sẽ trở nên rất to.
Hiện tượng này thường xuyên xuất hiện ở các dòng xe hạng A hoặc B, sử dụng động cơ nhỏ như Kia Morning, Hyundai i10, Toyota Vios… Vì công suất giới hạn, trong quá trình sử dụng, xe thường phải tận dụng công suất tối đa, dẫn đến tiếng ồn từ động cơ. Đây cũng là lý do tại sao người lái thường cố gắng giữ xe ở mức vòng tua thấp nhất có thể.
Ngược lại, các dòng xe hạng C, hạng D, đặc biệt là xe hạng sang của các hãng như Mercedes-Benz, BMW, Audi, Lexus… với động cơ công suất lớn hơn, hiếm khi người lái đạt đến ngưỡng quá tải, do đó, động cơ sẽ hoạt động êm ái hơn đáng kể.
2.4 Vòng tua máy càng cao thì xe càng tốn nhiên liệu
Vòng tua máy có mối quan hệ thuận lợi với mức tiêu thụ nhiên liệu. Khi vòng tua máy tăng cao, điều này cho biết động cơ đang hoạt động mạnh mẽ, dẫn đến mức tiêu thụ nhiên liệu tăng lên.
3. Chỉ số tiêu chuẩn của vòng tua máy là bao nhiêu?
3.1 Khi động cơ hoạt động ở chế độ không tải
Động cơ xăng khi hoạt động ở chế độ không tải (không đạp ga) thường duy trì chỉ số tiêu chuẩn của vòng tua máy ổn định, dao động trong khoảng 700 – 800 vòng/phút. Khi người lái khởi động hoặc nổ máy ô tô sau một khoảng thời gian dừng động cơ, việc giữ vòng tua máy ở ngưỡng 1.000 vòng/phút được khuyến khích để làm nóng động cơ và tạo môi trường nhiệt độ lý tưởng. Trong chế độ không tải, chỉ số vòng tua máy ổn định tiếp tục dao động trong khoảng 700 – 800 vòng/phút.
3.2 Khi xe chạy bình thường
Khi người lái điều khiển xe trên đường, chỉ số vòng tua máy lý tưởng sẽ điều chỉnh tùy theo cấp số trên xe, bao gồm:
- Cấp số 1 và 2: Chỉ số từ 1.400 – 1.800 vòng/phút.
- Cấp số 3 và 4: Chỉ số từ 1.300 – 1.700 vòng/phút.
- Cấp số 3, 4 và 5: Chỉ số từ 1.200 – 1.600 vòng/phút.
Chỉ số vòng tua máy ở mức trên sẽ phù hợp với người lái khi di chuyển trên các đoạn đường có nhiều chướng ngại vật, nhằm đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông. Trên các đoạn đường rộng và không có chướng ngại vật, chỉ số tiêu chuẩn của vòng tua máy thường nằm ở khoảng 1.200 vòng/phút.
4. Cách nhận biết tình trạng bất thường của xe dựa vào chỉ số vòng tua máy
Thực tế đã chứng minh rằng, khi hiểu rõ cơ chế hoạt động của vòng tua máy, người lái xe ô tô có khả năng tự thực hiện kiểm tra và phát hiện những vấn đề bất thường mà xe có thể đang gặp phải một cách chủ động.
Thông thường xe sẽ hoạt động ổn định ở một mức vòng tua máy nhất định. Tuy nhiên, nếu vòng tua máy tăng đột ngột hay giảm chậm một cách không bình thường trong quá trình lái xe ở chế độ bình thường, có thể là dấu hiệu động cơ đang gặp vấn đề.
Chưa hết, chỉ số vòng tua máy còn giúp người lái xe điều chỉnh chế độ lái để tiết kiệm nhiên liệu hoặc đạt hiệu suất tốt nhất trong việc tăng tốc và kéo sức (đối với xe số sàn). Thông thường, khi kiểm tra động cơ, các kỹ thuật viên cũng dựa vào chỉ số vòng tua máy trên bảng đồng hồ để đánh giá một cách khách quan về tình trạng thực tế của chiếc xe.
5. Vòng tua máy hoạt động không ổn định do đâu?
Sau một thời gian sử dụng, nhiều người dùng có thể gặp tình trạng chỉ số vòng tua máy hiển thị không ổn định. Khi duy trì chân ga hoặc di chuyển xe với tốc độ ổn định, chỉ số vòng tua máy có thể bất ngờ tăng cao hoặc giảm sụt đột ngột. Để giải quyết vấn đề này, bạn cần xem xét kỹ lưỡng nguyên nhân gây ra tình trạng này và thực hiện các biện pháp khắc phục cụ thể:
5.1 Rò rỉ chân không
Dưới đây là nguyên nhân phổ biến gây ra sự không ổn định trong tốc độ quay của động cơ xe. Điều này dẫn đến việc chỉ số vòng tua máy biến động không đều. Hiện tượng này xuất phát khi lượng không khí được hút vào hệ thống nạp của động cơ mà “không được kiểm soát”. Nếu động cơ nhận diện không đúng lượng không khí hoặc một sự hỗn hợp nhiên liệu không chính xác, quá trình hoạt động của xe sẽ trở nên không ổn định.
5.2 Hệ thống đánh lửa gặp trục trặc
Đây cũng là một nguyên nhân gây ra sự không ổn định trong chỉ số vòng tua máy. Khi hệ thống đánh lửa của động cơ xe phân phối tia lửa không đúng, chỉ số vòng tua máy sẽ không hiển thị đúng. Các nguyên nhân chính gây ra sự cố trong hệ thống đánh lửa thường bao gồm:
- Bugi/dây cắm bị hỏng.
- Bobin đánh lửa bị hỏng.
- Nắp bộ chia điện bị hỏng.
5.3 Hệ thống cung cấp nhiên liệu xảy ra vấn đề
Nguyên nhân tiếp theo gây ra sự không ổn định trong chỉ số vòng tua máy là do buồng đốt thiếu nhiên liệu. Ví dụ như hỏng bơm nhiên liệu, bộ lọc nhiên liệu bị tắc, kim phun trong xi-lanh gặp sự cố, hoặc có rò rỉ nhiên liệu… Những vấn đề này sẽ dẫn đến tình trạng tốc độ quay của động cơ không đều và chỉ số vòng tua máy trở nên không ổn định.
5.4 Bướm ga bị lỗi cảm biến
Cảm biến vị trí bướm ga có nhiệm vụ chuyên cung cấp và truyền lại thông tin về vị trí cánh tiết lưu cho bộ điều khiển ECU của động cơ xe. Sự chênh lệch trong phản hồi từ thành phần này gây ra tình trạng không đồng đều trong hoạt động của động cơ, dẫn đến dao động không bình thường của chỉ số vòng tua máy.
5.5 Van điều khiển không khí ở chế độ không tải bị lỗi
Van Điều khiển Không khí (IAC) đảm nhận trách nhiệm điều chỉnh lưu lượng nạp cho bàn đạp ga khi không có sự tác động từ người lái. Trong trường hợp van bị bám muội than, hỏng, đóng… quá trình hoạt động trở nên không đồng đều, dẫn đến tình trạng tốc độ động cơ ở chế độ không tải không ổn định. Tình trạng này cũng tác động đến chỉ số vòng tua máy, làm cho nó hiển thị không đều.
5.6 Cảm biến tốc độ động cơ bị hỏng
Ngày nay, các động cơ hiện đại trên xe ô tô thường tích hợp một hoặc nhiều cảm biến tốc độ dòng chuyên dụng, bao gồm trục khuỷu của động cơ và cảm biến trục cam. Khi các cảm biến này gặp sự cố, xe sẽ có các biểu hiện kỳ lạ, làm cho chỉ số vòng tua máy hiển thị không chính xác.
5.7 Hộp điều khiển hệ thống truyền động bị lỗi
Đôi khi, một số mạch trong hộp điều khiển hệ thống truyền động PCM có thể bị hỏng. Khi hộp điều khiển hệ thống truyền động gặp lỗi, khả năng lái của xe cũng gặp phải vấn đề. Cụ thể, tốc độ động cơ, tốc độ quay của trục khuỷu, và chỉ số vòng tua máy sẽ hiển thị không đều, hoạt động không ổn định.
6. Cách khắc phục chỉ số vòng tua máy không ổn định
Để khắc phục vấn đề về chỉ số vòng tua máy hoạt động không ổn định, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau đây:
- Thực hiện vệ sinh định kỳ cho kim phun và bộ lọc để phát hiện và sửa chữa sớm các vấn đề liên quan đến hệ thống nhiên liệu.
- Nâng cao kỹ năng lái xe và tạo thói quen theo dõi chỉ số vòng tua máy để thực hiện việc chuyển số một cách mượt mà hơn.
- Áp dụng các phương pháp lái xe tiết kiệm nhiên liệu, như tránh phanh gấp khi di chuyển ở tốc độ cao, duy trì chỉ số vòng tua máy ở mức lý tưởng khi di chuyển với tốc độ ổn định.
- Thực hiện bảo dưỡng định kỳ bằng cách kiểm tra động cơ tại các trung tâm bảo dưỡng chuyên nghiệp để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và giữ được hiệu suất tốt nhất của động cơ.
Tôi là Bùi Viết Thanh Quang – CEO & Founder của DANA365 AUTO. Tôi có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực mua bán xe ô tô. Liên hệ với tôi qua hotline sau: 0922 013579, email: buivietthanhquang@gmail.com. Xin cảm ơn!
